Ηρακλείδης

I

Όνομα ιστορικών προσώπων.

1. Ηγεμόνας των Ελλήνων που κατοικούσαν στα Μύλαδα της Καρίας (αρχές 6ου – μέσα 5ου αι. π.Χ.). Όταν έγινε η επανάσταση των ιωνικών πόλεων το 489 π.Χ, ο Η. τέθηκε επικεφαλής των επαναστατών, κυρίευσε την οδό προς τα Πήδασα και προξένησε τεράστιες απώλειες στους Πέρσες, σκοτώνοντας τρεις στρατηγούς τους.

2. Η. ο Κώος (πρώτο μισό 5ου αι. π.Χ.). Ήταν γιατρός και πατέρας του Ιπποκράτη. Σύζυγός του ήταν η Φαιναρέτη ή η κόρη της Πραξιθέα· με αυτήν απέκτησε τον Ιπποκράτη, τον πατέρα της ιατρικής.

3. Ναύαρχος των Συρακουσίων (5ος αι. π.Χ.). Ήταν ένας από τους αρχηγούς του στόλου που στάλθηκαν το 409 π.Χ. για να βοηθήσουν τους Πελοποννησίους στον πόλεμο εναντίον των Αθηναίων.

4. Συρακούσιος πολιτικός της δημοκρατικής μερίδας (4ος αι. π.Χ.). Αντίθετος με την τυραννία του Διονυσίου B’, ήρθε σε συμφωνία με τον Δίωνα και με τη βοήθειά του, το 356 π.Χ., κατέστρεψε τον στόλο του Διονυσίου, τον οποίο διοικούσε ο Φίλιστος. Κατόπιν, υποστήριξε μια αγροτική μεταρρύθμιση και έτσι απομακρύνθηκε οριστικά από τον συντηρητικό και ολιγαρχικό Δίωνα, o οποίος τον σκότωσε.

5. Αξιωματικός του Μεγάλου Αλεξάνδρου (4ος αι. π.Χ.). Λίγο πριν από τον θάνατό του, ο Αλέξανδρος του ανέθεσε να κατασκευάσει στόλο για την εξερεύνηση της Κασπίας.

6. Η. ο Ποντικός (περ. 390 – 310 π.Χ.). Φιλόσοφος και επιστήμονας από την Ηράκλεια του Εύξεινου Πόντου. Μαθητής του Πλάτωνα και του Σπευσίππου, έγραψε έργα ηθικής, φυσικής, γραμματικής, ρητορικής καθώς επίσης ιστορικά, λογοτεχνικά και μια πραγματεία περί μουσικής. Πολλά από αυτά είναι γραμμένα με μορφή διαλόγου, κατά το πρότυπο του Πλάτωνα. Αλλά το όνομά του συνδέεται κυρίως με τις μεγαλοφυείς αστρονομικές του θεωρίες. Στο Περί των εν ουρανώ, οΗ. υποθέτει πράγματι ότι τα ουράνια σώματα δεν ήταν ένθετα σε κρυσταλλικές σφαίρες, σύμφωνα με τη γενικά παραδεκτή αντίληψη από την αρχαιότητα έως τον Μεσαίωνα, αλλά ισορροπούσαν στον αιθέρα. Εξήγησε επίσης τη φαινόμενη κίνηση των απλανών αστέρων με μια περιστροφική κίνηση, που συντελείται από τη Γη σε περίπου 24 ώρες γύρω από τον άξονά της από τα Δ στα Α και τέλος (αυτό είναι ίσως το σπουδαιότερο) υποστήριξε ότι η Αφροδίτη και ο Ερμής περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο, ενώ η Γη βρίσκεται στο κέντρο της περιστροφής των άλλων πλανητών. Το σύστημά του δεν βρήκε απήχηση κατά την αρχαιότητα ούτε κατά τον Μεσαίωνα, αλλά υιοθετήθηκε από τον Τ. Βράχι και πιθανόν να χρησίμευσε ως βάση της θεωρίας του Κοπέρνικου.

7. Γιος του τυράννου των Συρακουσών Αγαθοκλή (β’ μισό 4ου αι. π.Χ.). Συνόδευσε τον πατέρα του στην εκστρατεία του στην Αφρική. Όταν η εκστρατεία φάνηκε ότι ήταν καταδικασμένη, θέλησε να φύγει στη Σικελία, αλλά τον πρόδωσε o μεγαλύτερος αδελφός του, Αγάθαρχος. Το αποτέλεσμα ήταν να φυλακιστεί και έπειτα να θανατωθεί. Την ίδια τύχη είχε και ο Αγάθαρχος, που σκοτώθηκε από τους στρατηγούς.

8. Αρχιτέκτονας, στρατηγός και σύμβουλος του Φιλίππου E’ της Μακεδονίας (3ος αι. π.Χ.). Καταγόταν από τον Τάραντα και κατά εντολή του Αννίβα, κατακτητή της πόλης, επισκεύαζε τα τείχη της. Επειδή όμως τον κατηγόρησαν πως σκόπευε να την παραδώσει στους Ρωμαίους, κατέφυγε σε αυτούς, με αποτέλεσμα να προκαλέσει τις υποψίες τους και να αναγκαστεί να ζητήσει προστασία τελικά (210 π.Χ.) στον Φίλιππο της Μακεδονίας. Το 205 π.Χ. πήγε στη Ρόδο λέγοντας πως είχε προγραφεί από τον Φίλιππο, ενώ ενεργούσε με εντολή του. Κέρδισε την εμπιστοσύνη των Ροδίων, μπήκε στον ναύσταθμο και τον πυρπόλησε με όλα τα πλοία που υπήρχαν μέσα. Χάρη στο κατόρθωμά του αυτό απέκτησε μεγάλη επιρροή, την οποία χρησιμοποίησε για να εξοντώσει τους αντιπάλους του στη μακεδονική αυλή. Τελικά έγινε τόσο μισητός σε όλους ώστε ο ίδιος ο Φίλιππος αναγκάστηκε να τον κλείσει, το 199 π.Χ., στις φυλακές, όπου πέθανε ή θανατώθηκε.

9. Η. ο Κριτικός (3ος αι. π.Χ.). Γεωγράφος. Έγραψε έργο που λεγόταν Περί των εν τη Ελλάδι πόλεων (διασώθηκαν αποσπάσματά του) και άλλο με τίτλο Περί των ορίων της Ελλάδος, του οποίου διασώθηκε απόσπασμα σχετικό με το Πήλιο. Του αποδίδεται και το σύγγραμμα Αναγραφή της Ελλάδος.

10. Μακεδόνας ζωγράφος (2ος αι. π.Χ.). Μετά την ήττα του Περσέα εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Ο Πλίνιος αναφέρει πως ζωγράφιζε πλοία.

11. Η. ο Λέμβος (2ος αι. π.Χ.). Περιπατητικός φιλόσοφος. Καταγόταν από την Καλλάτιδα του Πόντου ή από την Αλεξάνδρεια. Ήταν διοικητικός υπάλληλος στην Αίγυπτο επί Πτολεμαίου του Φιλομήτορος. Έγραψε Ιστορίας σε 37 βιβλία, Λεμβευτικόν λόγον (λέμβος σημαίνει κόλακας) κ.ά.

12. Η. ο Ταραντίνος (πρώτο μισό 1ου αι. π.Χ.). Γιατρός της εμπειρικής σχολής. Ήταν συγγραφέας μιας στρατιωτικής φαρμακοποιίας και ενός έργου περί των ζωικών δηλητηρίων. Ασχολήθηκε επίσης με τη θεραπευτική και τη διαιτητική και έγραψε υπομνήματα στα ιπποκρατικά έργα. Γνωστοί τίτλοι έργων του είναι: Περί δοκιμασίας και σκευασίας φαρμάκων, Προς Αντιοχίδα, Προς Αστυδάμαντα, Θηριακά, Θεραπευτικά του εντός, Θεραπευτικά των εκτός, Συμπόσιον, Αιαιτητικόν, Υπομνήματα εις Ιπποκράτους έργα, Περί σφυγμών κλπ. Αποσπάσματα και γνώμες του σώζονται στα έργα του Γαληνού, του Πλίνιου κ.ά. Τα αποσπάσματα αυτά αφορούσαν τον ειλεό, τον τέτανο, τη φρενίτιδα, τα εξαρθρώματα, τη θεραπεία των αιμορροΐδων, τα καταπλάσματα κ.ά. Χρησιμοποιούσε ιδιαίτερα το όπιο, την κανέλα και το πιπέρι.

13. Η. ο Ερυθραίος (1ος αι. π.Χ. – 1ος αι. μ.Χ.). Γιατρός που γεννήθηκε στις Ερυθρές της Ιωνίας. Έγραψε: Περί της Ηροφιλείου αφέσεως, Περί κοινών νόσων, Υπομνήματα και σχόλια εις το Γ’ και ΣΤ’ των περί επιδημιών έργων του Ιπποκράτους.

14. Η. ο Μιλήσιος (2ος; αι. μ.Χ.). Γραμματικός. Έγραψε Περί καθολικής προσωδίας και Περί δυσκλίτων ονομάτων.

15. Η. ο Λύκιος (2ος αι. μ.Χ.). Σοφιστής από τη Λυκία. Ήταν μαθητής του Ηρώδη και του Αριστοτέλη. Υπήρξε καθηγητής της ρητορικής στην Αθήνα. Στο τέλος της ζωής του εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη.

16. Η. ο Ποντικός o νεότερος (2oς αι. μ.Χ.). Συγγραφέας. Τα έργα του συγχέονται με εκείνα του Λέμβου και άλλων.

II

Άγιος της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας. Διετέλεσε επίσκοπος Ταμάσου Κύπρου. Ήταν μαθητής του Αποστόλου Παύλου. Πέθανε με μαρτυρικό τρόπο στη φωτιά. Η μνήμη του τιμάται στις 17 Σεπτεμβρίου.